Çocuklarda katarakt ve göz tansiyonu tıpkı büyüklerde olduğu gibi en çok görülen göz rahatsızlıklarındandır. Bu durum erken tanı ve tedavi ile hafifletilmekte ya da düzeltilmektedir. Özellikle çocuğun iki yaşından önce gözlerinin kontrol edilmesi varsa göz kusurlarının düzeltilmesi noktasında büyük başarılar sağlamaktadır. Bu nedenle ebeveynlerin çocukların gözlerinde herhangi bir anormallik fark ettiklerinde ya da ailede görme kusuru varsa çocuklarını doktora götürmesi gerekmektedir.
Her 250 çocuktan birinde görülen katarakt, çok önemli göz rahatsızlıklarından biridir. Genelde yaşlılarda görülen bu durum, gerekli önlemler alınmadığında çocuklarda körlüğe bile sebep olabilmektedir. Bu durumun çocuklarda görülmesinin sebepleri ise; annenin hamilelik döneminde geçirdiği enfeksiyonlar ve kullandığı ilaçlardan kaynaklanabilmektedir. Ayrıca bu rahatsızlık hiçbir sebep olmadan da ortaya çıkabilmektedir.
Çocuklarda katarakt belirtileri ise göz bebeğinin diğer göz bebeğinden farklı olması, kataraktlı gözün donuk görmesi ve beyaz olması sayılabilmektedir. Doğuştan kaynaklı görülen katarakt, ilk altı haftada ameliyat ile tedavi edilerek total görme kaybı ve göz tembelliği gibi sorunların önüne geçilebilecektir. Doğumdan sonra görülen katarakt da ise iki yaşına kadar tedavi edildiğinde güzel sonuçlar elde edilecektir.
Yaşa göre sınıflandırılan katarakt, görmeyi sağlayan merceğin saydamlığını kaybedip matlaşması sonucunda ortaya çıkan bir göz rahatsızlığıdır. Doğuştan kaynaklı olarak gelişen katarak, konjenital katarakt olarak adlandırılırken yaş aldıkça ortaya çıkan katarakt da senil katarakt olarak adlandırılmaktadır. Bu rahatsızlık, bir veya iki gözde de görülebilmektedir. Fakat iki gözde de katarakt görüldüğünde bir göz diğerinden her zaman daha fazla etkilenmektedir.
Katarakt rahatsızlığının tek tedavi yöntemi cerrahi müdahaledir. Uzman doktor; ameliyatın ne zaman yapılacağına, rahatsızlığın tek ya da çift taraflı olmasına göre detaylı bir muayeneden sonra karar verecektir. Gerçekleştiren muayenelerde de görüldüğü üzere tüm katarakt rahatsızlıkları aynı şekilde gerçekleşmemektedir. Genelde tüm lensin bulanıklaşması şeklinde oluşurken bazen de önce lensin bir bölümü bulanıklaşıp zamanla diğer bölümlere yayılmaktadır.
Konjenital bir diğer adıyla doğumsal katarakt, çocuğun doğumundan itibaren görülmekte olan, lensin tek ya da çift taraflı olarak saydamlığını kaybetmesi ve opaklaşması durumudur. Bu rahatsızlığın görülme nedeni ise annenin gebelik sırasında enfeksiyonlara karşı ilaç kullanması sonucunda oluşmaktadır. Ayrıca hiç bir nedene bağlı olmadan da bu rahatsızlık görülebilmektedir. Doğumsal kataraktın belirtileri ise; bir göz bebeğinin diğer göz bebeğinden farklı renkte olması ya da gözde kayma yani şaşılık olmasıdır. Çocuklarda katarakt durumunun fark edilmesi ile hemen göz uzmanına başvurulması gerekmektedir. Çünkü tek taraflıysa ve görmeyi engelliyorsa tanı konduktan hemen sonra gecikmeden ameliyat yapılması gerekmektedir. Ayrıca bu rahatsızlıkta en önemli sorun ambliyobidir (göz tembelliği). Hastanın göz tembelliğinden kurtulması için en kısa sürede ameliyat edilmesi gerekmektedir.
Katarakt; göz damlası, ilaç, egzersiz veya gözlük kullanılarak yok edilmemektedir. Bu rahatsızlıktan kurtulmanın tek yolu, gözdeki kataraktlı lensin saydam olan göz içi lensiyle değiştirmektedir. Bu ameliyatın başarı oranı ise oldukça yüksektir.
Doğumsal katarakt tedavisi için FAKO yöntemi tercih edilmektedir. Eğer hastanın yaşı uygunsa göz içine katlanabilir mercek yerleştirilerek operasyon gerçekleştirilmektedir. Ayrıca bu tedavinin en önemli bölümü, ameliyat sonrası göz tembelliği ile mücadeledir. Burada aile hekiminin uzman doktorla iş birliği yapması çok önemlidir. Eğer istenilen iş birliği sağlanamaz ise erken yapılan ameliyatın hiçbir faydası olmayacaktır. Ayrıca bu dönemde ameliyatta mercek kullanıp kullanılmamaya bağlı olarak çocuğun gözlük ya da kontakt lens kullanması gerekebilmektedir.
Çocuklarda uygulanan katarakt ameliyatı da yetişkinlere uygulanan ile hemen hemen aynıdır. Yetişkinlerden farklı olarak saydamlığını kaybetmiş olan göz merceğinin arka zarı da alınabilmektedir. Ayrıca hasta eğer iki yaşından küçükse mercek yerleştirilmeyecektir.
Ebeveynlerin katarakt konusunda dikkatli olmaları gerekmektedir. Ayrıca kataraktlı çocukların genel olarak %25 – 50’ sinde katarakt ile birlikte göz tansiyonu da görülmektedir.
Çocuklarda göz tansiyonu bir diğer adıyla glokom bir oran vermek gerekirse 150000 doğumda bir bebekte görülmektedir. Bu durum eğer tedavi edilmez ise çocukta kalıcı görme kaybına neden olmaktadır.
Bebeklerde göz için basınç arttığı zaman gözler balon gibi genişlemekte ve büyümektedir. Bu durum göz tansiyonu için önemli bir işarettir. Ayrıca çocukta ışığa karşı aşırı hassasiyet, gözde sulanma ve kayma gibi belirtiler de göz tansiyonu belirtileridir. Bu hastalığın tedavisi ne kadar erken yapılırsa görme oranı da o denli korunabilecektir.
Çocuklarda göz tansiyonu farklı türlerde meydan gelebilmektedir. Çocuklarda görülen bu rahatsızlığın çeşitleri ise aşağıdaki gibidir.
Altı aylık veya daha küçük bebeklere narkoz işlemi uygulamadan göz tansiyonu ölçülmektedir. Bebek beslenme sonrası uykuya meyilliyken bu muayenenin gerçekleştirilmesi kolaylaşmaktadır. Fakat bebek altı aydan büyükse narkoz vermeden tansiyon ölçmek doğru sonuçlar vermeyebilir. Genelde altı aydan büyük bebekler için genel anestezi tercih edilerek ölçme gerçekleştirilmektedir. Bu durum ayrıca detaylı bir muayeneye olanak sağlamaktadır. Bu sayede hastalığa neden olan göz sıvısının dışa çıkış sitemi mercekler yardımı ile incelenecektir. İncelemede göz çapını ölçerek bir genişleme veya korneada herhangi bir bulanıklı olup olmama ve görme sinirinde bir hasar oluşup oluşmadığı saptanacaktır.
Yapılan muayeneler sonucunda çocuklarda göz tansiyonu olduğu ortaya çıkarsa ameliyat yöntemi tercih edilecektir. Yetişkinlere göre daha karmaşık yapıda olan bir ameliyatla (endoskopik görüntüleme yardımı ile uygulanan gonyotomi) çocuklar % 90’ın üzerinde sağlıklarına kavuşabilmektedir.
Ebeveynler, çocuklarda katarakt ve göz tansiyonu gibi rahatsızlıkların önüne geçebilmek için çocuklarının göz kontrollerini ihmal etmemelidir. Doktorlarının önerdiği aralıklarda göz muayenesine çocuklarını bebeklik döneminden itibaren götürmelidir.
Op. Dr. Yalçın İşcan Göz Hastalıkları Uzmanı