SARI NOKTA HASTALIĞI
İnsan sağlığı için görme yetisi çok önemlidir. Renkleri, desenleri, çevreyi algılama gibi tüm görevler görme yetisiyle oluşmaktadır ancak bazen günlük yaşamda yapılan hatalar, yanlış alışkanlıklar veya doğuştan gelen kalıtımsal hastalıklar gözün görme yetisini bozabilmekte, tamamen kaybetmesine neden olabilmektedir. Retina görme yetisini sağlayan, beyne mesaj göndererek algılamasını sağlayan, sinirlerden oluşan hassas bir dokudur. Bu hassas dokuda, çeşitli sebeplerden dolayı hastalıklar meydana gelir. Bu hastalıklardan yaşın ilerlemesi üzerine de gelişebilen, en tehlikeli hastalıklardan biri sayılan, gözün görmesinde merkezi bölgeyi etkileyerek sorunlar yaratan ve ilerleyerek kişinin günlük hayatta yaptığı en basit işleri, yardımsız yapamamasına neden olan sarı nokta hastalığı, kalıtımsal olabileceği gibi, sigara gibi kötü alışkanlıklardan da oluşabilir.
Sarı Nokta Hastalığının Çeşitleri
Bu hastalık halk arasında “göz damarı kuruması” olarak bilinmektedir. Toplumda yaygın olarak görülmekle beraber iki çeşidi bulunmaktadır. Bunlar;
Risk Altında Olan Kişiler
Sarı nokta hastalığı görülme sıklığı olan kişilerdir.
Sarı Nokta Hastalığının Belirtileri
Her hastalıkta kişiler sağlıklarında bazı olumsuzluklar hissedebilir, bu hastalıkta göz hastalığı olduğundan, kişiler gözlerinde birtakım değişiklikler gözlemleyebilir. Bu değişiklikler şu şekilde sıralanabilir;
gibi belirtiler sarı nokta hastalığı belirtileri arasında görülmektedir.
Sarı Nokta Hastalığının Teşhis Süreci
Görme yetinizde herhangi bir farklılık hissediyorsanız doktora gitmeden önce kendi başınıza Amsler Grid Testi adı verilen bir uygulama ile görme yetinizi test edebilirsiniz. Bunun için kareli bir kâğıdın tam ortasına bir nokta koyunuz. Daha sonra bu kâğıdı 30-40 cm uzağınıza yerleştiriniz. Önce bir gözünüzü kapatarak noktanın olduğu kareye dikkat ediniz. Karenin tüm kenarlarını tam görüp göremediğinizi, çizgilerde dalgalanma gibi Değişiklikler, renklerde bozulma görüp görmediğinizi test etmeye çalışınız. Aynı işlemi diğer gözünüz için de tekrarlayınız. Eğer bu belirtilerden bir veya daha fazlasını fark ettiyseniz hiç vakit kaybetmeden uzman bir göz doktorun muayenesinden geçiniz.
Önceki yıllarda bu hastalığın teşhis edilmesi çok kolay olmasa da günümüz sağlık hizmetlerinde kullanılan özel ışıklı cihazlar sayesinde oldukça kolaylaşmıştır. Doktorunuz bu cihazlarla muayeneden önce sizi fiziki bir testten geçirecektir. Sarı nokta hastalığı teşhisi için özel olarak üretilen gözünüzün içine jel akıtılarak belirli bir süre beklemeniz gerekecektir. Gözbebeğiniz yeterince büyüdüğünde doktorunuz “göz dibi” adı verilen detaylı bir göz muayenesi sonucunda teşhisi koyabilir.
Sarı Nokta Hastalığına Karşı Önlemler
Bu hastalık genellikle yaşın ilerlemesi ve kalıtımsal olabileceği gibi sigara kullanımı, dengesiz beslenme ve hipertansiyon gibi hastalıklara bağlı olarak da oluşabilmektedir. Bu nedenle eğer sigara kullanıyorsanız, kullanmayı bırakarak bu hastalıktan korunabilirsiniz. Hipertansiyon ve kolesterol yüksekliği hastası iseniz, tansiyonunuzu ve kolesterolünüzü dengede tutacak yiyecekler tüketmeli, zarar veren yiyeceklerden uzak durulmalısınız. Kırmızı et tüketimini azaltarak, yeşillik ve zeytinyağlı yemekler yemeği tercih etmelisiniz. Balık yemeği tercih edilen ülkelerde bu gibi hastalıkların görülme sıklığı azalmaktadır. Uzmanlarca sarı nokta hastalığı koruması sağlamak için haftada en az iki defa balık tüketimi önerilir. Ayrıca balık yemeği sevmeyen kişiler için özel olarak üretilen balık yağı ve doğal kapsüllerinden tüketmeleri önerilmektedir.
Genç Kişilerde Sarı Nokta Hastalığının Görülmesi
Bu hastalık genellikle 55-65 yaş ve üzeri kişilerde görülmektedir. Ancak ailesinde bu ve benzeri retina hastalıkları, yırtılması görünen kişiler, miyop, astigmat türü ileri derece göz hastalıkları bulunan kişiler de genç yaşlarına rağmen bu hastalık görülebilmektedir.
Sarı Nokta Hastalığının Tiplerine Göre Tedavi Yöntemleri
Öncelikle bu hastalık kişileri tamamen kör etmeyebilir, ilerlediği durumlarda yasal olarak kişiler “görmüyor” kabul edilir. Bu nedenle kişinin yaşam konforunu artırmak için mutlaka tedavilerinin yapılması gerekir. Kuru tip hastalığa sahip kişilere doktorları tarafından antioksidan ve A, E, C ve lutein, çinko vitamin tedavileri yapılır. Yaş tip sarı nokta hastalığı sahibi kişilerde ise gözün içine iğne tedavisi ile sıvı verilir, daha sonrasında gözün durumuna göre birkaç gün antibiyotik tedavisi yapılır. Yaş tipte bir diğer tedavi yöntemi ise foto dinamik tedavidir. Bu tedavide öncelikle ilaç verilmesi ile gözün iç bölümüne düşük güçte lazer verilir.
Ameliyat Yöntemi
Her iki tipte yukarıdaki tedavi yöntemlerinden sonra hastalıkta ilerleme oluşması halinde “sarı nokta merceği ameliyatı” yapılır. Bu ameliyat yönteminde kişilerde bozulan gözün merkez görme yetisine yardımcı bir mercek göz içine yerleştirilir. Merceğin yardımı sayesinde sağlıklı olan hücrelerle beyin arasında iletişim sağlanır. Bu iletim sırasında da mercek görüntüyü bir teleskop gibi büyüterek görmeyi kolaylaştırır. Bu ameliyatın yapılabilmesi için uzman doktorlar tarafından kişinin gözüne retina yapısı gibi birçok test ve muayene yapılmalıdır. Ayrıca alternatif olarak gözün görmesine yardımcı gözlüklerde kullanılabilir, bu gözlüklerle görüntü büyütülüp gözün görmesi bir nebze kolaylaşmaktadır.
Tedavilerden Sonraki Dönem
Sarı nokta hastalığı tedavilerinin uygulanmasına göre iğne tedavisi 3 ila 6 ay sonrasında tekrarlanmalıdır. Diğer tedavi yöntemlerinde ise göz birkaç gün hassaslaşacağından mikrop kapmaması için kapalı tutulmalıdır. Ayrıca gözünüzün güneş ışığına karşı aşırı duyarlılığı varsa veya güneş ışığı altında uzun saatler boyunca çalışmak durumundaysanız, bu tip kişiler için üretilmiş güneş gözlüklerini tercih etmelisiniz. Ameliyat veya diğer tedavi yöntemlerinden sonra da gözünüzü güneş ışığından korumalısınız. Bu tedavi yöntemlerinden sonra doktorunuzun da size önereceği göz egzersizlerini yapabilirsiniz. Bu egzersizler okuma ve göz kasları egzersizleridir. Herhangi kısa bir yazıyı önce bir gözünüzle daha sonra diğer gözünüzle okumaya çalışarak gözlerinizin yeniden görme yetisini kazanmasını hızlandırabilirsiniz veya bir parmağınızla ya da kalem yardımıyla göz kaslarınızı çalıştırabilirsiniz. Bu egzersiz yöntemi ise şu şekilde olmaktadır;
Parmağınızı (kalemi), önce gözünüzün önüne getiriniz. Sonra parmağınızı (kalemi) önce bir yana hafifçe götürün, bu sırada gözlerinizle takip edin, Daha sonra aynı işlemi diğer gözünüz için de uygulayın. Sonra parmağınızı (kalemi) tekrar gözünüzün önüne getirin. Parmağınızı (kalemi) yavaşça yukarıya doğru kaldırın, yine gözlerinizle sırasıyla takip edin. Daha sonra gözünüzün önünden aşağıya yavaşça indirerek bu takip işlemini tamamlayabilirsiniz. Yukarı ve aşağı hareket ettirmelerde sağ-sol yönlerine de hareket ettirmelisiniz. Bu egzersizleri doktorunuza danışarak günde iki defa uygulayabilirsiniz.
Sarı Nokta Hastalığında Destekleyici Yiyecekler
Sarı nokta hastalığı günümüzde görülme sıklığı artan bir hastalıktır. Genetik faktörler dışında kişilerin beslenmesinin yetersiz olması da çok büyük bir etkendir. Günümüzde hızlı yaşamanın bir etkisi olarak insanlar yağlı ve fastfood yiyeceklere yönelmektedir. Bu da vücudun her yerine olduğu gibi gözlere de zarar vermektedir. Kırmızı et tüketimi faydalı olsa da gerekenden fazla tüketildiğinde kişilerde kolesterol, şeker ve tansiyon gibi hastalıklara sebep olur. Bu hastalıklar sonucunda da gözün retina dokusunun sağlıklı işlemesine engel olan sarı nokta hastalığı ortaya çıkmaktadır. Kişiler beslenme düzenine dikkat ederek örneğin, kırmızı et yerine balık türlerini (somon, alabalık, orkinos, sardalye ve hamsi vb.) tüketerek bu hastalıktan ve neden olan hastalıklardan da kendilerini koruyabilmektedir. Balık dışında ıspanak da bu hastalıkta etkili maddeleri içeren bir besindir, suyunu da içebilirsiniz. Mısır da bu konuda oldukça etkili bir diğer yiyecektir ancak patlamış mısır olarak kullanılmaması gerekir. Yumurta da vücutta her şeye etkili olduğu gibi bu hastalıkta da etkilidir. Portakal, greyfurt, limon gibi suyu içilen besinler görme yetinizi tekrar kazanmanızda sizi destekleyici olacaktır. Kiraz, baklagiller, yaban mersini, ceviz ve badem gibi besinler sarı nokta hastalığı belirtileri gören, tedavilerine destekleyici gıdalar arayan kişiler için oldukça faydalı olacaktır. Bu gıdalar tedavi edici değil, tamamen destekleyici amaçlı önerilerdir. Görme yetinizde herhangi bir sorun hissettiğinizde, mutlaka bu konuda uzman bir göz hastalıkları hekimine başvurmalısınız.
Op. Dr. Yalçın İşcan Göz Hastalıkları Uzmanı